แม้ในจานอาหารที่เรากินอยู่ในทุกวัน อาจไม่ได้มี ‘ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์’ เป็นวัตถุดิบหลักในเมนูอาหาร แต่หากเปลี่ยนจาก ‘ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์’ เป็น ‘เนื้อไก่’ เนื้อสัตว์ชนิดนี้คงเป็นวัตถุดิบหลักที่เห็นอยู่ในแทบจะทุกเมนู และเป็นวัตถุดิบหลักที่ใครหลายคนเลือกบริโภคในชีวิตประจำวัน
และเบื้องลึกเบื้องหลังของเมนูเนื้อไก่ กลับเต็มไปด้วยเรื่องราวมากมายของพืชชนิดนี้ ที่เป็นฟันเฟืองขนาดใหญ่ในห่วงโซ่อุตสาหกรรมเนื้อสัตว์ที่เติบโตอย่างรวดเร็วในไทยและในระดับโลก และท้ายสุดก็ได้ย้อนกลับมาทำร้ายระบบทางเดินหายใจของประชาชนคนไทยหลายคน ผ่านฝุ่นพิษที่มีชื่อเรียกว่า PM2.5
บทความนี้จะเปิดข้อมูลที่สำคัญ พร้อมพาผู้อ่านไปสำรวจว่าแท้จริงแล้วปัญหามลพิษทางอากาศที่อยู่ในพื้นที่ภาคเหนือ มีเส้นทางอย่างไร ตั้งแต่การปลูกข้าวโพดในระบบเกษตรพันธสัญญา ผ่านไปยังอุตสาหกรรมเนื้อไก่ที่เติบโตขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งนำมาสู่ปัญหาฝุ่นในท้ายสุด และเบื้องหลังของปัญหาเหล่านี้ มีนโยบายใดจากทั้งภาครัฐและเอกชนที่มีส่วนเกี่ยวข้อง
หนึ่งในกลไกหลักที่ขับเคลื่อนอุตสาหกรรมเนื้อไก่อย่างเข้มข้น คือการปลูกข้าวโพดในระบบ ‘เกษตรพันธสัญญา’ ระบบดังกล่าวเป็นรูปแบบธุรกิจแบบหนึ่ง โดยอาศัยความร่วมมือระหว่างเกษตรกรและภาคธุรกิจเอกชน ภายใต้ระบบนี้ ภาคธุรกิจเอกชนจะทำข้อตกลงล่วงหน้ากับเกษตรกร เช่น การรับซื้อผลผลิต การประกันราคา ในบางครั้งอาจมีเงื่อนไขเพิ่มเติมที่กำหนดให้เกษตรกรต้องปฏิบัติตาม เช่น การใช้เมล็ดพันธุ์ ปุ๋ย หรือปัจจัยการผลิตจากบริษัทเท่านั้น อีกทั้งต้องจำหน่ายผลผลิตให้กับบริษัทผู้ว่าจ้างแต่เพียงรายเดียว
ระบบดังกล่าวทำให้เกษตรกรมีสถานะคล้าย ‘พาร์ทเนอร์’ ที่เป็นส่วนหนึ่งของห่วงโซ่การผลิต โดยที่บริษัทเอกชนไม่จำเป็นต้องลงทุนด้านที่ดิน แรงงาน หรือรับความเสี่ยงจากภัยพิบัติ โรคระบาด และต้องรับผิดชอบต่อผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม เช่น ความเสื่อมโทรมของหน้าดิน หรือฝุ่นที่เกิดจากการเผาเศษซากพืชหลังการเก็บเกี่ยว
อ่านรายงาน เปิดพื้นที่ปลูกข้าวโพดในไทย พบว่าใหญ่กว่ากรุงเทพฯ 4.74 เท่า ประเทศเพื่อนบ้านใหญ่กว่า 9.1 เท่า ชี้บรรษัทผูกขาดเป็นเจ้าของทั้งระบบ https://www.lannernews.com/24042568-01/
ชุดข้อมูลนี้สามารถนำไปต่อยอดในทางสาธารณะที่ไม่แสวงหาผลกำไรได้อย่างอิสระ โดยไม่ต้องขออนุญาต ขอเพียงการอ้างอิงแหล่งที่มา
วีรภัทร เหลาเกิ้มหุ่ง
อดีตนักศึกษาเศรษฐศาสตร์การเมือง ผู้ชื่นชอบในการเดินป่า ปรัชญาและดนตรีสากล พบเจอได้ตามร้านขายเครื่องดื่ม ทุกเทศกาลและวันหยุดนักขัตฤกษ์
- วีรภัทร เหลาเกิ้มหุ่ง#molongui-disabled-link
- วีรภัทร เหลาเกิ้มหุ่ง#molongui-disabled-link
- วีรภัทร เหลาเกิ้มหุ่ง#molongui-disabled-link
