คำสำคัญ: ชุมชน

เรื่องและภาพ: ปรัชญา ไชยแก้ว หลายคนรู้จัก อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นอำเภอที่มีหัตถกรรมที่เป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของเชียงใหม่อย่างบ่อสร้าง แต่ใครจะรู้ว่าในตำบลห้วยทราย อำเภอสันกำแพง นั้นเป็นพื้นที่ที่มี ‘จิ้งหรีด’ แมลงสร้างรายได้ สร้างอาชีพ รวมไปถึงการสร้างกลุ่มในการพัฒนาผลผลิตให้เติบโตในรูปแบบวิสาหกิจชุมชน โดยมี พล-สิริพล เพ็งโฉม ผู้ก่อตั้ง...

โดยทั่วไปการภาคสนามมักจะใช้การสอบถาม สัมภาษณ์ หรือสังเกตสิ่งต่าง ๆ ที่ปรากฏให้เห็นในพื้นที่นั้น และแน่นอนว่าข้าพเจ้าต้องทำตามวิธีการเหล่านี้ จากการสัมผัสประสบการณ์ผ่านการใช้ดวงตาคู่หนึ่งเฝ้าดู การพูดคุยสอบถามกับชาวบ้านเเละหัวหน้าชุมชน ทำให้ข้าพเจ้าได้เห็นว่าหมู่บ้านป่าตึงงามเป็นหมู่บ้านที่มีธรรมชาติที่สวยงาม มีพื้นที่ราบ ภูเขา หุบเขา เเละทรัพยากรอื่น ๆ ที่มาประกอบกันแล้วลงตัวอย่างน่าอัศจรรย์ ในส่วนของชาวบ้านและวัฒนธรรมนั้นก็มีความหลากหลายมาก เช่น...

“ชาวบ้านงง ไม่มีประชาคมเลย ชาวบ้านไม่รับรู้อะไรเลย แล้ว 90 เปอเซ็นต์ ชาวบ้านทำไร่หมดเลย แล้วโรงงานปูนเกิดขึ้นเศรษฐกิจของชาวบ้านไม่ต้องพูดถึงแล้ว ประเด็นที่ชาวบ้านเดือดร้อนมากที่สุดคือบริเวณรอบๆ โรงงานปูน ปลูกพืชที่เป็นรายได้ของชาวบ้านหมดเลย อีกอย่างใกล้สนามกีฬา ตลาดของชุมชน ละก็โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลอีก แต่ละที่ห่าง 200-300 เมตร” 18...

“ผู้ออกนโยบายก็ไม่เห็นมาอยู่กับเราแบบนี้ เขาก็ไม่รู้สึกอะไรกับเรามากเท่าไร นโยบายห้ามเผา แต่เขาก็เผากันหมดแล้ว ตอนนี้ผมพยายามอยู่เฝ้าระวังและสกัดไม่ให้ไฟมันลามถึงในเขตของเรา พี่น้องเอ๋ย ช่วยกันภาวนาให้มันดับไวๆ นะครับ” ไฟเปลวแล้วเปลวเล่าเกิดขึ้นและแผดเผาสรรพสิ่งในผืนป่าใหญ่ ในขณะที่เสียงตามสายของหมู่บ้านป่าวประกาศเรียกระดมพลเร่งด่วน เมื่อทราบว่าค่ำคืนนี้ไฟที่ไหม้จากนอกชุมชนเริ่มเข้าใกล้ขอบเขตการจัดการทรัพยากรของหมู่บ้านเข้าเรื่อยๆ ลมยังคงกระพือพัด ไฟยังคงลุกโชน เสียงฝีเท้าของผู้คนในผืนป่ายังคงดำเนินไป เสียงหารือถึงแนวทางการควบคุมไฟยังเล็ดลอดให้ได้ยิน สมชาติ รักษ์สองพลู ในนามผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 5...

เรื่อง: ปภาวิน พุทธวรรณะ “จับตา เฝ้าระวัง ตื่นตัว กล้าหาญ รอเป็นฝ่ายตั้งรับ เท่ากับรอเป็นถังขยะให้เขา การตื่นตัวไม่ใช่การตื่นตูม เพราะเราคงไม่ต้องการเป็นเหมือนกระต่ายกับเต่าที่หลับใหลไปในความประมาท งานนี้ถ้าผู้นำชุมชนหรือชาวบ้านไม่ยอมออกมาเคลื่อนไหวเลย จะเสียใจภายหลัง ข้อเท็จจริงที่ว่า เราต้องกำจัดขยะ แต่การมีบ่อขยะขนาดใหญ่ กระทบต่อสิ่งแวดล้อมและวิถีชีวิตอย่างรุนแรงยากที่จะหลีกเลี่ยง เป็นการขยะแบบรวมศูนย์ ซึ่งไม่เกิดความยั่งยืน...