คำสำคัญ: พระพุทธชินราช

ความสวยงามของพระพุทธรูปที่ขึ้นชื่อว่างดงามที่สุดในประเทศไทยคือพระพุทธชินราช ตั้งอยู่ ณ วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัด พิษณุโลก การนำเสนอภาพของพระพุทธชินราชในช่วงเวลาต่างๆ มิได้นำเสนอภาพของความงดงามเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่ภาพการอธิบายเกี่ยวกับพระพุทธรูปองค์นี้มีความหมายที่เปลี่ยนแปลงไปอยู่ตลอดเวลา ความหมายของพระพุทธชินราชช่วงแรกปรากฏในพงศาวดารเหนือ สันนิษฐานว่าเขียนในรัชกาลที่ 1 ซึ่งเป็นการเขียนในแบบจารีต กล่าวคือเล่าเรื่องภายใต้พระบารมีของกษัตริย์คือพระยาจักรพรรดิราชเป็นผู้สร้างพระองค์นี้ ความเปลี่ยนแปลงในช่วงเวลาต่อมาคือคำอธิบายพระพุทธชินราชภายใต้รัฐแบบใหม่ กล่าวคือการอธิบายภายใต้แนวคิดจักรวาลวิทยาแบบไตรภูมิใช้ไม่ได้อีกแล้ว แต่ต้องอธิบายภายใต้ขอบเขตอำนาจรัฐของสยามที่มีพรมแดนแผนที่ชัดเจน ฉะนั้น การอธิบายทำนองนี้ต้องมีความรู้ทางประวัติศาสตร์ที่เป็นจริง...